Struktura i ewolucja kompleksu centromer/kinetochor

Streszczenie: W artykule omówiono aktualne poglądy na temat istoty chromatyny centromerowej na przykładzie powstawania neocentromerów; obecnie wydaje się, że nie DNA, lecz białka centromerowe decydują o powstawaniu neocentromerów. Budowa kompleksów centromer/kinetochor w chromosomach holocentrycznych jest podobna, jak w chromosomach monocentrycznych. DNA centromerowy ulega szybkiej dywergencji spowodowanej przez mutacje punktowe oraz insercje i delecje. Białka centromeru i kinetochoru – CENP – mają charakter konserwatywny, tj. wykazują znaczny stopień homologii między drożdżami i wyższymi Eukaryota – zwierzętami i roślinami. Niedobór, brak lub modyfikacje CENP powodują niesprawność systemu centromer/kinetochor, wyrażającą się błędną segregacją siostrzanych chromatyd w anafazie.Również konserwatywne są białka kompleksu kohezyjnego.

Słowa kluczowe: ewolucja centromerowego DNA i białek, neocentromery, montowanie kompleksu centromer.

Biologia molekularna roślin ery postgenomowej

Streszczenie: Niezwykłe osiągnięcia współczesnej genomiki w przybliżaniu architektury i budowy pełnych zestawów chromosomów organizmów haploidalnych wytyczyły nowe kierunki rozwoju nauk przyrodniczych na najbliższe dekady. Opierają się one na łączeniu w zespolone nurty badawcze fragmentarycznych dotąd opisów i podejść jednostkowych. Adresowanie istotnych kwestii poznawczych związanych z wyjaśnianiem fundamentalnych problemów rozwoju i różnicowania roślin, z uwzględnieniem zmiennych warunków środowiska, wymaga wielo-nurtowych podejść opartych na kompletnych zestawach genów bezpośrednio lub pośrednio uczestniczących w tych procesach. Jednym z zasadniczych celów badań opartych na zdobyczach genomiki jest przypisanie funkcji biologicznej wszystkim genom strukturalnym i rozpoznanie ich udziału w złożonych zjawiskach biologicznych. Ciekawą koncepcją metodyczną jest wprowadzenie pojęcia tzw. genomu minimalnego, a także genomu LUCA (Last Universal Common Ancestor). W biologii molekularnej roślin rolę podstawowego organizmu modelowego pełni, jak wiadomo, Arabidopsis thaliana. Dla zespolonego podjęcia analizy ekspresji genów roślinnych w skali globalnej, poznanie dynamiki proteomu oraz dla zrozumienia funkcji 25 000 genów roślin kwiatowych w kontekście komórkowym, organizmalnym (swoistości gatunkowej) i ewolucyjnym (adaptacji środowiskowych) powstał duży program badawczy "Arabidopsis 2010". Jednocześnie z wykorzystaniem metod matematycznych i komputerowych podejmowane są prace symulacyjne nad modelowaniem roślin wirtualnych, w których można drogą symulacji analizować przebieg szlaków metabolicznych w trakcie interakcji roślin z innymi organizmami i w czasie ich odpowiedzi na bodźce środowiska. Tworzone są w ten sposób podstawy dla globalnego i precyzyjnego charakteryzowania procesów życiowych oraz poznawania mechanizmów warunkujących różnorodność biologiczną.

Słowa kluczowe:

Jak komórka wybiera kierunki przestrzeni w swoim rozwoju – znaczenie wielkości tensorowych

Streszczenie: Istnieją wielkości o innej naturze niż gradienty (wektory), które mogą być i są źródłem informacji kierunkowej. Są nimi wielkości tensorowe, takie jak np. naprężenie mechaniczne (s) albo szybkość wzrostu (w). Tensor wyróżnia w przestrzeni trzy kierunki ortogonalne, w których przyjmuje wartości ekstremalne. Są to Główne Kierunki tensora (PD-esy). Podczas gdy wektor ma kierunek i zwrot, PD ma tylko kierunek. Najważniejsza różnica między wektorem a tensorem dotyczy jednak symetrii; tensor cechuje się symetrią zwierciadlaną. PD-esy tensorów s i/lub w przejawiają się: w układzie komórek w merystemach, w ukierunkowaniu podziałów komórek roślinnych, w układzie trabekul w kości gąbczastej, w zachowaniu się komórek zwierzęcych na elastycznym podłożu. PD-esy tensora s są szczególnie predestynowane do tworzenia układu odniesienia w powstawaniu wzoru budowy ciała w embrio- i morfogenezie, bowiem trajektorie PDs, zwykle krzywoliniowe, tworzą ortogonalny układ, a jeden PD_s jest ortogonalny do powierzchni ciała (tym samym dwa pozostałe są styczne do powierzchni). Znana jest (dla komórek roślinnych) liniowa zależność między szybkością wzrostu objętościowego i ciśnieniem turgorowym, gdzie współczynnikiem proporcjonalności jest podatność izotropowej ściany. Jest to zależność na poziomie skalarnym. Tej zależności odpowiada na poziomie tensorowym zależność między szybkością wzrostu elementów liniowych a naprężeniem z czynnikiem proporcjonalności w formie tensora czwartego rzędu (podatność anizotropowej ściany). Ten tensor jest zespołem parametrów zależnych od informacji genetycznej. Równanie na poziomie tensorowym mówi nam, że dane pole naprężenia może prowadzić do różnych form ciała w zależności od informacji genetycznej. Sygnalizowane są również wyniki badań własnych nad reorientacją układu mikrotubul kortykalnych (MTc) w komórkach epidermy w zależności od naprężenia i auksyny. Wynika z nich, że: cykl reorientacji MTc jest rotacyjny (a nie oscylacyjny); prędkość kątowa reorientacji zależy od orientacji względem PD_s-esów, w szczególności cykl może być tak szybki, że skacze przez jeden lub oba PD_s-esy; układ MTc zależy od tego przez który PD_s cykl przeskakuje; orientacja PD_ss zależy od stanu naprężeń; wybór przeskakiwanego PD_s (PD_max,s lub PD_min,s) zależy od poziomu auksyny.

Słowa kluczowe: gradient, wektor, główne kierunki tensora, układ odniesienia, naprężenie, szybkość wzrostu, kierunki podziałów, mikrotubule kortykalne.

Auksyna – czynnik komunikacji w procesach funkcjonalnego różnicowania układu ponadkomórkowego rośliny

Streszczenie: Procesy sygnalizacji auksynowej stanowią mechanizm przekazu informacji o zasobach, warunkach i gradientach czynników środowiska do systemu informacji morfogenetycznej koordynującego wzrost i rozwój wielokomórkowego organizmu rośliny w tym ekspresji rozwojowych programów genetycznych. System komunikacji kontrolowany przez auksynę na różnych poziomach organizacji ciała rośliny uwarunkowany jest strukturalną polarnością komórek (szczególnie w obszarze tkanek merystematycznych), co umożliwia bazypetalny transport tego fitohormonu. Niemal każdy tydzień przynosi postęp w badaniach kolejnych molekularnych procesów percepcji i transdukcji w systemie sygnałowym auksyny na poziomach komórkowym i subkomórkowym. Pomimo tych rozległych badań wciąż obserwuje się mały postęp znajomości procesów z udziałem auksyny integrujących poziomy komórkowy i ponadkomórkowe. Do dyskusji w tym referacie wybrałem niewielką grupę publikacji dotyczących poziomu molekularnego regulacji auksynowej, jako że są one dość szeroko omawiane w artykułach przeglądowych literatury światowej, w tym także polskich autorów. Zamiast tego, uwagę skupiłem na systemie autokontroli auksyny w procesie swego własnego transportu. W tym aspekcie przedstawione zostały także wnioski i niektóre wyniki uzyskane w Katedrze Botaniki Leśnej SGGW w czasie zakończonych kilka lat temu, kontynuowanych przez wiele lat studiów nad polarnym transportem auksyny w wycinkach pni drzewa obejmujących tylko pojedynczy osiowy szereg komórek strefy kambialnej. Dało mi to okazję, aby przedstawić kilka sugestii dalszych badań w kierunku poznania molekularnego mechanizmu kontrolującego oscylację ekspresji polarności w transporcie auksyny jako podstawy tworzenia i propagacji w układzie ponadkomórkowem odkrytych wcześniej fal auksyny.

Słowa kluczowe: auksyna, mechanizm regulacji, polarny transport.

Anatomia molekularna połączeń międzykomórkowych w śródbłonku naczyń krwionośnych mózgu

Streszczenie: Mózg ssaków jest chroniony przed wniknięciem jonów oraz różnych substancji krążących w krwi przez specjalnego typu sieć naczyniową będącą siedliskiem bariery krwio-mózgowej (w skrócie BKM). Przedmiotem tego referatu jest próba przedstawienia obecnego stanu wiedzy na temat rozmieszczenia białkowych składników połączeń międzykomórkowych śródbłonka naczyń krwionośnych mózgu, które utrzymują szczelność tej bariery. Wśród omawianych połączeń rozróżniamy dwa podstawowe typy: połączenia przylegające, określane w literaturze naukowej anglojęzycznej mianem adherens junctions (AJs), oraz połączenia ścisłe (barierowe) znane jako tight junctions (TJs). Każdy typ połączeń ma specyficzne składniki białkowe, których rozmieszczenie na poziomie ultrastruktury badaliśmy w skrawkach mózgu myszy, szczura i człowieka przy pomocy metody immunocytochemicznej z zastosowaniem przeciwciał znakowanych zlotem koloidalnym oraz mikroskopii elektronowej. Główna uwaga w tym opracowaniu jest zwrócona na obecność i rozmieszczenie zarówno wewnętrznych (łączących błony sąsiednich komórek, czyli transmembrane proteins) białek typowych dla połączeń ścisłych (TJs): okludyny, klaudyny i JAM, oraz typowych dla połączeń przylegających (AJs): kadheryn, jak również tzw. białek peryferyjnych reprezentowanych przez białka strefy zamykającej (zonula occludens-1, czyli ZO-1, głównie w TJs) oraz katenin (w połączeniach przylegających, AJs). Ta ostatnia grupa białek peryferyjnych łączy wewnętrzne białka z mikrofilamentami aktynowymi cytoszkieletu. Przedstawione wyniki świadczą o tym, że oba rodzaje połączeń są rozmieszczone obok siebie (przeplatają się) w śródbłonkach naczyń reprezentujących BKM. Jednakże tylko białka związane ze ścisłymi połączeniami, jak np. okludyna i ewentualnie klaudyna wraz z peryferyjnym białkiem ZO-1, mogą służyć jako markery (wskaźniki) pomocne przy odróżnieniu normalnej lub zaburzonej czynności bariery naczyniowej mózgu.

Słowa kluczowe: bariera krwio-mózgowa, metoda immunocytochemiczna,białka strefy zamykającej (ZO-1),

Mechanizmy immunologiczne w nowotworach i próby wykorzystania ich
w immunoterapii

Streszczenie: Jednym z mechanizmów nadzoru immunologicznego chroniącym organizm człowieka przed rozwojem nowotworu jest obecność naturalnych przeciwciał monoklonalnych IgM w krążeniu. Okresowa immunosupresja stanowi okazję sprzyjającą kancerogenezie. Taki stan zachodzi np. po zakażeniach wirusowych bądź jest wywoływany paleniem papierosów. Ponadto rozwijający się nowotwór indukuje tolerancję immunologiczną. Możliwość wykorzystania immunoterapii w leczeniu nowotworów dotyczy: zmniejszenia masy komórek nowotworowych np. przez użycie swoistych przeciwciał monoklonalnych, oraz zwiększenia ilości swoistych klonów limfocytów T cytotoksycznych odpowiednimi szczepieniami.

Słowa kluczowe: prezentacja antygenów, komórki dendrytyczne, tolerancja immunologiczna, terapia.

Transgenic Plant Derived, Biologically Active Proteins for Immunotherapy of Minimal Residual Cancer

Streszczenie: [brak]

Słowa kluczowe: [brak]

Kaweolina, kaweole i transformacja nowotworowa

Streszczenie: Białka należące do rodziny kaweolin są głównymi składnikami mikrodomen błon komórkowych zwanych kaweolami. Wyniki szeregu badań sugerują, że kaweolina-1 hamuje transformację nowotworową. Obniżenie lub brak ekspresji kaweoliny-1 wydaje się odgrywać istotną rolę w przekształceniu komórki prawidłowej w nowotworową. Niemniej jednak nabywaniu przez komórki nowotworowe fenotypu złośliwego wydaje się towarzyszyć wzrost poziomu kaweoliny-1. Pozwala to przypuszczać, że zaburzenia ekspresji kaweoliny-1 zaangażowane są zarówno w tworzenie guza, jak i progresję nowotworu.

Słowa kluczowe: kaweolina, kaweole, transdukcja sygnału, transformacja nowotworowa, progresja i przerzutowanie.

Wielkość genomu roślinnego

Streszczenie: Wielkość genomu roślin okrytonasiennych, chociaż określona tylko dla 1,4% opisanych gatunków, jest bardzo zróżnicowana. Porównawcze badania genomów wykazały, że różnice w wielkości genomu wynikają głównie z różnic w ilości sekwencji powtarzalnych, podczas gdy liczba genów jest podobna. Rola niekodujących sekwencji powtarzalnych jest kontrowersyjna. Są hipotezy wskazujące na ich pasożytniczy charakter, jak również dane o ich adaptacyjnym znaczeniu. Niewyjaśnione są mechanizmy prowadzące do zwiększania wielkości genomu, a tym bardziej do jego redukcji. Badania molekularne przypisują istotną rolę w tym procesie sekwencjom ruchomym szczególnie retrotranspozonom. Wielkość genomu jest cechą charakterystyczną dla danego gatunku, ale może podlegać zmianom. Znajomość wielkości genomu jest ważna nie tylko z punktu widzenia podstawowych badań biologicznych, ale może mieć również znaczenie praktyczne.

Słowa kluczowe: C DNA, cytometria, endoreduplikacja, sekwencje powtarzalne, wielkość genomu.

Chromosomy holokinetyczne u roślin

Streszczenie: Artykuł dotyczy chromosomów holokinetycznych (holocentrycznych) roślin. Chromosomy holokinetyczne mają kinetochor dyfuzyjny rozciągający się na całej długości chromatyd. Dzięki takiej strukturze kinetochoru chromosomy holokinetyczne mogą podlegać fuzji (częściowa lub całkowita symploidalność) bądź ulegać fragmentacji (częściowa lub całkowita agmatoploidalność) bez negatywnego wpływu na przebieg mitozy. W pracy przedstawiono i przedyskutowano zagadnienia związane ze strukturą kompleksu centromer/kinetochor, zachowaniem się chromosomów holokinetycznych w mitozie i mejozie, mutacjami strukturalnymi i genomowymi in vivo i in vitro (w kulturze kalusa wyprowadzonego z merystemu liściowego). Ponadto zaprezentowano wyniki badań nad ilością jądrowego DNA w odniesieniu do mutacji strukturalnych chromosomów holokinetycznych (fuzje, fragmentacje), zmienności w liczbach chromosomów (aneuploidalność sensu stricto) i mutacji genomów (całkowita agmatoploidalność bez zwiększenia ilości DNA; całkowita symploidalność bez zmniejszenia ilości DNA oraz poliploidalność, której towarzyszy zwielokrotnienie ilości DNA).

Słowa kluczowe: chromosomy holokinetyczne, kompleks centromer/kinetochor, mutacje strukturalne chromosomów, poliploidalność, ilość jądrowego DNA.

Programowana śmierć komórkowa (PCD) w rozwoju roślin wyższych

Streszczenie: Termin "programowana śmierć komórkowa" lub "programowana śmierć komórki" (PCD, ang. programmed cell death) określa kontrolowany genetycznie proces śmierci komórek organizmów eukariotycznych, indukowany przez czynniki endogenne bądź egzogenne i realizowany dzięki uruchomieniu przez samą komórkę mechanizmów molekularnych, prowadzących do jej śmierci. PCD jest pojęciem szerszym niż apoptoza – śmierć komórki zwierzęcej o charakterystycznym morfotypie i internukleosomalnym cięciu nDNA, głównym wyznaczniku biochemicznym fazy wykonawczej. Genetyczne mechanizmy PCD są silnie ewolucyjnie konserwowane u różnych grup zwierząt i dobrze opisane na poziomie molekularnych dróg jej realizacji. Aktualne jest pytanie, czy rośliny realizując PCD stosują te same silnie konserwowane mechanizmy molekularne jak świat zwierząt? Pytanie tym bardziej ważne, że w zsekwencjonowanym genomie Arabidopsis thaliana, nie znaleziono homologów genów kluczowych do realizacji programu śmierci u zwierząt. Badania cytologicznych i molekularnych aspektów PCD komórek, tkanek i organów, zachodzącej zgodnie z programem rozwojowym rośliny wyższej, w fazie wegetatywnej i generatywnej, z zastosowaniem nowych technik badawczych oraz w układach in vitro, zbliżają do zidentyfikowania genów sterujących procesami PCD. PCD charakteryzują cechy morfologiczne, które są wynikiem przeorganizowania molekularnej i strukturalnej organizacji przestrzennej wszystkich przedziałów komórki. Komórki podlegające PCD, zarówno roślinne jak zwierzęce, różnią się między sobą organizacją i nie może dziwić, że morfotyp PCD wszystkich typów komórek nie jest taki sam. Które komórki i tkanki podlegają PCD w rozwoju rośliny okrytonasiennej? Czy starzenie się organów rośliny uruchamia mechanizmy PCD? Jaka jest relacja między cyklem komórkowym a PCD? Czy różnicowanie i endoploidyzacja komórek roślinnych są warunkiem wejścia na drogę PCD? Czy mitochondria są jej elementem sprawczym? Czy PCD prowadzi zawsze do zupełnego unicestwienia komórki roślinnej? Czy PCD w organizmie rośliny pełni głównie rolę usuwania zbytecznych, położonych w niewłaściwym miejscu lub uszkodzonych komórek, jak definiuje wielu autorów? Jaka jest rola regulatorów wzrostu i rozwoju w koordynacji procesów PCD w obrębie ciała rośliny? To tylko niektóre z pytań, wymagających dyskusji.

Słowa kluczowe: programowana śmierć komórkowa (PCD), apoptoza, rośliny wyższe.

Cytochemia w biotechnologii roślin – systemy reporterowe z wykorzystaniem genów kodujących ?-glukuronidazę (GUS) i zielono fluoryzujące białko (GFP)

Streszczenie: Transformacja genetyczna roślin odgrywa istotną rolę we współczesnej biotechnologii. Genetycznie modyfikowane rośliny budzą coraz większe zainteresowanie nie tylko jako rośliny uprawne, ale także jako potencjalne bioreaktory do produkcji naturalnych biofarmaceutyków i innych wartościowych metabolitów wtórnych oraz rekombinowanych białek znajdujących zastosowanie w terapii licznych chorób, jako szczepionki, enzymy diagnostyczne i przemysłowe. Trwają intensywne prace nad wykorzystaniem transgenicznych roślin w procesie fitoremediacji. Najnowsze, ale także klasyczne techniki i metody cytochemiczne wykorzystywane są na kolejnych etapach zarówno opracowywania technologii genetycznej transformacji roślin, jak i w trakcie ich realizowania. Przykładem takich zastosowań mogą być cytochemiczne metody analiz wykorzystujące tzw. geny reporterowe – uidA (gusA) i gfp, kodujące, odpowiednio, b-glukuronidazę (GUS) i zielono fluoryzujące białko (GFP).

Słowa kluczowe: biotechnologia roślin, b-glukuronidaza, GFP, GUS, techniki cytochemiczne, transformacja genetyczna roślin, uidA.

Janusz MASZEWSKI, Dorota RYBACZEK

Mechanizmy kondensacji chromosomów

Streszczenie: Mitotyczna kondensacja i segregacja chromosomów to dwa procesy, które zapewniają prawidłowe dziedziczenie zreplikowanych sekwencji genomu. Chociaż od czasu publikacji Walthera Fleminga i zamieszczonych w niej pierwszych rysunków mitotycznych komórek salamandry minęło już ponad 120 lat, aktualny stan wiedzy wciąż jeszcze nie pozwala na stworzenie uniwersalnego modelu opisującego formowanie się i rozdział chromatyd siostrzanych. Badania molekularne wskazują, że w organizację tych struktur zaangażowane są co najmniej trzy kategorie białek: (1) podstawowe składniki kształtujące postać chromatyny interfazowej – histony rdzeniowe i histon H1, (2) cząsteczki związane z chromatyną w przebiegu całego cyklu komórkowego, lecz pełniące różne funkcje w jego kolejnych fazach, np. topoizomeraza II, oraz (3) kompleksy kohezyny i kondensyny, których nazwy wskazują na udział w procesach zespalania i kondensacji chromosomów. Wszystkie te białka, przy udziale innych, nie poznanych dotychczas czynników, uczestniczą w procesie formowania mitotycznej postaci chromatyny, bez konieczności wymiany podstawowych komponentów molekularnych, obecnych w jądrach interfazowych.

Słowa kluczowe: kondensacja chromosomów, mitoza, fosforylacja histonów H1 i H3, topoizomeraza II, kondensyna.

Zmiany ultrastruktury i rozmieszczenia plazmodesm a proces dyferencjacji na przykładzie anterydiostanów glonów z rodzaju Chara

Streszczenie: Opisano zmiany struktury i rozmieszczenia plazmodesm podczas rozwoju anterydiostanów C. vulgaris i C. tomentosa od momentu utworzenia 24-komórkowego ich zawiązka do powstania dojrzałych spermatozoidów. Zmiany te związane są ze ściśle określonymi etapami dyferencjacji i mogą świadczyć o dostosowaniu struktury i funkcji plazmodesm w komunikacji międzykomórkowej do zmieniającej się sytuacji morfogenetycznej. Wysunięto przypuszczenie, że mechanizmy regulacji symplastycznej podczas rozwoju i funkcjonowania roślin mają charakter uniwersalny.

Słowa kluczowe: ultrastruktura plazmodesm, izolacja symplastyczna, różnicowanie anterydiostanów, spermatogeneza, spermiogeneza, Chara, gibereliny.

Potencjalne znaczniki białkowe nowotworów złośliwych tarczycy

Streszczenie: Obecnie obserwuje się rosnące zainteresowanie badaniami zmierzającymi do określenia potencjalnych molekularnych znaczników nowotworów złośliwych tarczycy. Wiąże się to z problemami w diagnozowaniu nowotworów tarczycy, szczególnie gruczolaka i raka pęcherzykowego. W pracy przedstawiono ogólną charakterystykę nowotworów tarczycy i opisano najbardziej obiecujące markery raków tarczycy, tj. galektynę-1 i -3, białka HMGA(HMGI/Y), tymozynę b-10 oraz telomerazę.

Słowa kluczowe: nowotwory tarczycy, galektyna-1, galektyna-3, białka HMGA (HMGI/Y), tymozyna b-10, telomeraza

Rola cynku w modulacji procesu apoptozy

Streszczenie: Artykuł przedstawia aktualny stan wiedzy dotyczący cynku jako modulatora apoptozy. Ten ważny pierwiastek śladowy w formie dwuwartościowego kationu wykazuje zdolność zarówno jako inhibitor, jak i induktor procesu apoptozy. Udział jonów Zn²⁺ w regulacji śmierci programowanej nie jest wciąż w pełni poznany. Sugeruje się, że jony Zn²⁺ mogą oddziaływać w wielu miejscach komórki w kaskadowej sygnalizacji podczas apoptozy. Suplementacja cynku działa jako inhibitor apoptozy, podczas gdy jego usuwanie czy niski poziom indukuje śmierć programowaną w wielu komórkach. Na poziomie biochemicznym jony Zn²⁺ uczestniczą w supresji/aktywacji endonukleaz(y), które(a) dokonują apoptotycznej fragmentacji DNA, a także wpływają na aktywację kaspaz. W niektórych typach komórek cynk może stanowić włącznik apoptotycznych zdarzeń związanych z zała-maniem transmembranowego potencjału mitochondriów z następczym uwalnianiem reaktywnych form tlenu.

Słowa kluczowe: apoptoza, cynk, endonukleazy, fragmentacja DNA, kaspazy, proteoliza, potencjał transbłonowy mitochondrium, ROS.

Szlak sygnalizacyjny heterotrimerowych białek G u roślin

Streszczenie: U zwierząt liczne pozakomórkowe sygnały specyficznie modyfikują procesy komórkowe poprzez specyficzne receptory, które aktywują różne heterotrimerowe białka G. Aktywowane białka G są zdolne do indukcji wewnątrzkomórkowych szlaków sygnalizacyjnych głównie poprzez aktywację efektorów katalizujących powstanie wtórnych przekaźników. U roślin zidentyfikowano pojedyncze lub nie więcej niż dwa białka (i kodujące je geny) o właściwościach podjednostek (Ga, Gb i Gg) heterotrimerowych białek G i chociaż nie wykryto ich asocjacji w heterotrimer, można przewidywać, że w transdukcji sygnału mogą uczestniczyć nieliczne rodzaje heterotrimerów białek G. Zidentyfikowano też nieliczne białka, których funkcja receptorowa i efektorowa, a także regulatorowa szlaku białek G wymaga potwierdzenia. Poznanie przebiegu i roli szlaku sygnalizacyjnego białek G u roślin można nadal określić jako fragmentaryczne. Opisanie tego szlaku wymaga więc dalszych intensywnych badań, w czym okolicznością sprzyjającą jest wykazanie, że farmakologiczna modyfikacja aktywności białek G wpływa zarówno na efekty powodowane przez fitohormony (i inne cząsteczki sygnałowe), jak i na liczne procesy fizjologiczne. Zakres podejść badawczych poszerzają też mutanty pozbawione podjednostek Ga i Gb, a także transformanty z nadekspresją tych białek.

Słowa kluczowe: Szlak białek G, GPCR, efektory białek G, rośliny.